Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΣΥΝΗΣ ΤΟΥ SHALOTT

 

Ένας από τους αγαπημένους μου ζωγράφους είναι ο James William Waterhouse. Οι πίνακές του απεικονίζουν κυρίως σκηνές από την παγκόσμια μυθολογία, είτε αφορά την αρχαία ελληνική ή την μεσαιωνική με αναφορές στην εποχή του Αρθούρου. Ένας πίνακας που πάντα με γοήτευε είναι κι ο παραπάνω με το όνομα «The Lady of Shalott». Πραγματικά, η τεχνοτροπία του είναι άρτια αλλά επειδή δεν είμαι κριτικός τέχνης, δε θα μιλήσω για αυτό! Θα αχοληθώ με το τί ενέπνευσε τον Waterhouse να φιλοτεχνήσει ένα από τα πιο διάσημα έργα του… Δηλαδή, με το μύθο της Δεσποσύνης του Shalott!

Κύρια πηγή για αυτόν τον πίνακα φαίνεται ότι υπήρξε το ποίημα του Alfred, Lord Tennyson με τον ομώνυμο τίτλο. Γραμμένο στη βικτωριανή εποχή το ποιήμα στηρίζεται κι αυτό με τη σειρά του σε ένα ιταλικό βιβλίο του 13ου αιώνα το «Donna di Scalotta», που περιγράφει το μεσαιωνικό θρύλο της Elaine του Astolat. Αν και υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις ανάμεσα στο ποίημα του Tennyson και τον αρχικό μύθο, ο Waterhouse βασίστηκε στο ποίημα για να φτιάξει συνολικά 4 πίνακες εμπνευσμένους από το ίδιο θέμα.

Το ποίημα συνολικής έκτασης 19 στροφών μας θέτει σε ένα βουκολικό σκηνικό και συγκεκριμένα σε έναν πύργο όπου μένει απομονωμένη και ινκόγκνιτο η δεσποσύνη. Στοιχείο ζωής αποτελεί το ποτάμι που περνά έξω από τον πύργο της και οδηγεί στο Κάμελοτ. Στις επόμενες στροφές καθίσταται γνωστό, ότι υποφέρει από μια μυστηριώδη κατάρα που τη δεσμεύει  να υφαίνει εικόνες στον αργαλειό της και να μην μπορεί να δει ποτέ τον πραγματικό κόσμο με τα μάτια της, παρά μόνο μέσω ενός καθρέφτη οπού αντανακλά «σκιές της ζωής» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο στίχο: «I am half-sick of shadows».

Waterhouse’s «I Am Half-Sick of Shadows,» Said the Lady of Shalott

Τη ζωή της θα αλλάξει ο ιππότης Sir Lancelot. Περνώντας έξω από τον πύργο της μια ηλιόλουστη μέρα, την γοητεύει τόσο πολύ που δεν αντέχει και στρέφει το βλέμμα της κατευθείαν πάνω του. Τότε, ο καθρέφτης ραγίζει μονομιάς από άκρη σε άκρη αφού η κατάρα έχει τεθεί πια σε ισχύ. Εκείνη σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ξεφύγει από τη μοίρα της, βρίσκει μια βάρκα, χαράσσει το όνομα της κι αρχίζει να πλέει προς το Κάμελοτ για να βρει τον ιππότη που ερωτεύθηκε. Πεθαίνει πριν καταφέρει να φθάσει…

Elaine arrives at Camelot

Μετέπειτα αναλύσεις, θεωρούν ότι το παραπάνω ποιήμα θίγει το ζήτημα της θέσης των γυναικών τη Βικτωριανή Εποχή. Η δεσποσύνη φλέγεται από επιθυμία, όμως οφείλει να διατηρήσει την αγνότητά της παραμένοντας στον πύργο. Το ότι το σκάει αποτελεί ένδειξη ανυπακοής και γυναικείας χειραφέτησης. Εμένα από την άλλη μου θυμίζει αρκετά το μύθο της Ευρυδίκης και του Ορφέα.

Αξίζει να διαβάσετε και τον αρχικό μύθο που διαφέρει αρκετά, αλλά και το ποιήμα του Tennyson! Προσωπικά, το γεγονός ότι ένας μύθος ενέπνευσε μια σειρά έργων με αποκορύφωμα τον πίνακα του Waterhouse μου ασκεί απίστευτη γοητεία!